Hai người từng là bạn bè thân thiết nhưng phải kiện nhau ra tòa chia đôi lô đất 6.264 m² ở quận Bình Thạnh, TP HCM.

Ngày 10 tháng 8, TAND TP HCM đã mở phiên phúc thẩm vụ án dân sự "Chia tài sản chung" theo đơn kháng cáo của ông Nguyễn Trọng Mạo (ngụ quận Bình Thạnh). Do ông Mạo đã qua đời sau khi kháng cáo nên con gái ông là bà Nguyễn Thu Thúy được ủy quyền tham gia tố tụng. Bà Thúy yêu cầu TAND TP HCM hủy hợp đồng hứa mua, hứa bán của cha mình.

Theo đơn khởi kiện ở ông Lê Phú Hanh (SN 1947), ông được nhà nước cấp 3500 m² đất tại cùng địa chỉ với ông Nguyễn Trọng Mạo. Để thuận tiện cho việc cấp giấy chứng nhận và bản thân phải thực hiện nghĩa vụ tham gia chiến trường Campuchia vào năm 1979 nên ông Hanh nhờ ông Mạo làm chung sổ đất, giao diện tích đất này cho ông Mạo và mẹ ông Mạo đứng tên cho ông Hanh.

Rạn nứt tình bạn

Sau khi có giấy chứng nhận các bên sẽ viết giấy cam kết đề nghị mỗi bên được quyền sử dụng, hưởng các quyền ngang nhau đối với một nửa diện tích của 6.264 m². Năm 1991, ông Hanh từ chiến trường Campuchia trở về thì biết được ông Mạo và mẹ đã được công nhận quyền sử dụng lô đất 6.264 m². Từ đó, ông Hanh yêu cầu ông Mạo viết cam kết mỗi người toàn quyền sử dụng một nửa diện tích đất.

Hồ sơ thể hiện, giữa ông Hanh và ông Mạo có ký 3 thỏa thuận phân chia quyền sử dụng đất có cùng nội dung là hai ông đã đóng đầy đủ nghĩa vụ thuế đất, ông Hanh được hưởng một nửa quyền sử dụng đất. Việc sang nhượng, sử dụng, thừa kế, kinh doanh ông Hanh cũng có quyền như ông Mạo.

Các đương sự tại tòa

Mảnh đất này được chia đôi, kéo thẳng bằng nhau mỗi người một nửa. Đến năm 1995, ông Mạo, ông Hanh, cùng gia đình ông Mạo ký liên kết đầu tư kinh doanh khách sạn, nhà ở du lịch với ông Lê Phương Nam với nội dung hai bên hợp tác, khai thác công trình trên khu đất 6.264 m² do phía ông Mạo đứng tên người sử dụng.

Bên ông Mạo góp vốn bằng ngôi nhà trên mảnh đất này, phía ông Lê Phương Nam sẽ đầu tư 100% vốn xây dựng 14 biệt thự, sân tenis, nhà hàng ăn, nhà thể thao, hồ bơi và bến tàu. Tỉ lệ phân chia lợi nhuận là bên ông Mạo, ông Hanh được thụ hưởng 4 căn biệt thự, phía ông Lê Phương Nam được thụ hưởng 10 căn biệt thự.

Việc liên doanh này có tranh chấp nên ông Hanh, ông Mạo đã khởi kiện ông Lê Phương Nam ra tòa. Bản án của TAND TP HCM năm 2011 thể hiện ông Mạo được hưởng tài sản trên đất nhưng phải trả lại phần vốn tương đương đã góp cho ông Nam và ông Hanh.

Trong quá trình sử dụng đất, ông Mạo đã ký hợp đồng hứa mua, hứa bán các biệt thự, nhà đất và đã nhận tiền với 7 cá nhân.

Bên cạnh đó, trong quá trình hợp tác kinh doanh ông Mạo cùng gia đình và phía ông Lê Phương Nam đem tài sản quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất thế chấp ngân hàng để đảm bảo khoản nợ vay cho Công ty Minh Tâm nhưng không thông báo cho ông Hanh biết.

Ông Hanh thấy rằng việc sử dụng chung gây nhiều bất cập, việc làm ăn chung của ông Hanh, ông Mạo và đối tác đã chấm dứt nên ông Hanh khởi kiện yêu cầu ông Mạo trả lại ½ diện tích đất của 6.264 m² là 3.132 m² (tương đương hơn 42 tỉ đồng).

Xử sơ thẩm, TAND quận Bình Thạnh đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là ông Lê Phú Hanh. Buộc ông Mạo trả cho ông Hanh một nửa quyền sử dụng đất 6.264 m² đất là 3132 m². Ngoài ra, tòa còn buộc ông Mạo tiếp tục hợp đồng hứa mua, hứa bán biệt thự, nhà đất với những cá nhân đã ký.

Sau khi bản án sơ thẩm được tuyên thì bà Nguyễn Thu Thúy (con gái ông Mạo) được ủy quyền tham gia tố tụng vì ông Mạo đã qua đời. Bà Thúy đã yêu cầu cấp phúc thẩm tuyên hủy tất cả hợp đồng hứa mua, hứa bán với các cá nhân liên quan.

Bác kháng cáo của bị đơn

Tại phiên phúc thẩm, bà Thúy vẫn giữ nguyên kháng cáo yêu cầu hủy hợp đồng hứa mua, hứa tặng của cha mình. Ông Hanh giữ nguyên yêu cầu buộc ông Mạo trả lại một nửa quyền sử dụng đất. Những người đã mua đất, nhà của ông Mạo yêu cầu tòa tuyên tiếp tục hợp đồng hứa mua, hứa bán cho họ.

Tại phiên tòa, đại diện VKSND TP HCM phân tích bản án sơ thẩm, ghi nhận lời khai của các bên và người liên quan đề nghị HĐXX bác kháng cáo của bị đơn. Đồng thời, VKSND TP HCM yêu cầu sửa một phần bản án sơ thẩm vì cho rằng án phí cấp sơ thẩm tuyên chưa đúng.

HĐXX nhận định các bên tiếp tục hợp đồng hứa mua, hứa bán là phù hợp. Tuy nhiên, do ông Mạo đã qua đời nên người kế thừa tiếp tục thực hiện hợp đồng này. Những người đã mua có quyền liên hệ các cơ quan chức năng thực hiện kê khai, đăng ký quyền sử dụng đất và tiếp tục thanh toán phần tiền còn lại theo hợp đồng. Đối với yêu cầu hủy hợp đồng hợp đồng hứa mua hứa bán, xét thấy không có căn cứ chấp nhận.

Hiện nay diện tích đất 6.264 m² đã được Cục Thi hành án TP HCM bán đấu giá cho một số người và ông Mạo cũng đã bán cho một số người. Ông Mạo phải có trách nhiệm trả cho ông Hanh diện tích đất là 3132 m² tương đương số tiền 42,2 tỉ đồng. Do ông Mạo đã qua đời nên người kế thừa phải thực hiện việc hoàn trả cho ông Hanh 3132 m² đất. Chấp nhận yêu cầu của những người liên quan, buộc người kế thừa của ông Mạo tiếp tục hợp đồng hứa mua, hứa bán.

Trường hợp phía ông Mạo không trả hoặc trả không đủ thì ông Hanh có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án can thiệp, giải quyết theo đúng quy định của pháp luật.