Ngoại trưởng Mỹ bị “sửa lưng” khi đến muộn tại cuộc gặp song phương hôm 9-8 bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 47 (AMM-47) tại thủ đô Naypyidaw của Myanmar.

Ông Vương Nghị phàn nàn qua người phiên dịch rằng đã “phải chờ hơn nửa tiếng”. Ông Kerry tỏ ra ngượng ngùng và nhanh chóng xin lỗi.

Cuộc gặp sau đó giữa 2 ông tiếp tục thể hiện sự bất đồng quan điểm giữa Washington và Bắc Kinh về biển Đông. Trong khi ông Kerry kêu gọi chấm dứt các hành động gây căng thẳng thì ông Vương khẳng định Trung Quốc không phải là kẻ gây hấn. Tuy nhiên, ngoại trưởng Trung Quốc một lần nữa tuyên bố nước này sẽ “có hành động kiên quyết và rõ ràng để bảo vệ lợi ích trên biển”.

Trong cuộc họp báo sau đó cùng ngày, ông Vương nhấn mạnh chỉ có Tuyên bố chung về ứng xử các bên trên biển Đông (DOC) là “kim chỉ nam”, đồng thời cho rằng bất cứ đề xuất nào khác cũng gây hại cho lợi ích của Bắc Kinh và ASEAN.

Thông điệp này chính là sự phản đối dành cho đề xuất đóng băng các hành động gây căng thẳng trên biển Đông mà Washington đưa ra. Kế hoạch 3 nước hạ nhiệt căng thẳng của Philippines cũng bị ngoại trưởng Trung Quốc gạt phắt.

Tiến sĩ Shi Yinhong của Trường ĐH Nhân Dân ở Bắc Kinh nhận định: “Ông Kerry tỏ rõ ý muốn làm nhà trung gian của Mỹ nhưng Trung Quốc hoàn toàn không chấp nhận điều này”.

Ông Vương còn nói Trung Quốc sẽ áp dụng song song 2 quan điểm về vấn đề biển Đông: một là giải quyết các tranh chấp lãnh thổ thông qua đàm phán song phương và hai là hợp tác với ASEAN để duy trì hòa bình trong khu vực.

Theo tờ South China Morning Post (Hồng Kông), đây là lần đầu tiên Trung Quốc đề cập đến cách xử lý này dù thực ra nó không khác gì với quan điểm của Bắc Kinh trước đây.

Về luận điểm này, ông Shi cho rằng phát ngôn của ông Vương cho thấy Trung Quốc không chấp nhận đàm phán đa phương về tranh chấp lãnh thổ song có thể đồng ý đàm phán về các quyền hàng hải, vùng đặc quyền kinh tế và lưu thông hàng hải tại Diễn đàn An ninh khu vực (ARF) diễn ra hôm 10-8.