* Phóng viên: Ông nghĩ gì trước ý kiến cho rằng TAND tỉnh Cà Mau xử mình thắng kiện thì không khách quan?

- Ông Trương Văn Bình: Khi phải xét xử chính mình, ngoại trừ bị thua kiện, còn ngược lại chắc chắn khó tránh khỏi sự hoài nghi của dư luận về tính khách quan. Trong vụ án này, HĐXX và viện kiểm sát đều chung quan điểm bác đơn kháng cáo của bà Nguyễn Ánh Minh bởi những yêu cầu của bà không có căn cứ chấp nhận chứ hoàn toàn không có sự thiên vị nào.

* Có phương án để tránh tình huống khó xử này không?

- Từ khi Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước (TNBTCNN) ra đời thì những trường hợp như TAND tỉnh phải xét xử chính mình vừa qua là hy hữu nhưng còn có thể xảy ra trong thực tế. Bởi theo điều 37 Luật TNBTCNN, nếu việc thương lượng bồi thường không thành thì người bị oan được khởi kiện để tòa thụ lý.

Trường hợp của bà Nguyễn Ánh Minh, do TAND tỉnh Cà Mau gây oan sai cho bà nên quyết định bồi thường hơn 362 triệu đồng. Bà Minh không đồng ý mà kiện ra tòa. Theo Luật TNBTCNN và Bộ Luật Tố tụng dân sự, tòa án có thẩm quyền giải quyết yêu cầu bồi thường là TAND cấp huyện nơi cá nhân bị thiệt hại cư trú, làm việc hoặc nơi cư trú của bị đơn. Do đó, trường hợp của bà Minh kiện TAND tỉnh Cà Mau và TAND TP Cà Mau thụ lý là đúng thẩm quyền. Về hình thức thì tòa cấp dưới xét xử tòa cấp trên có thể khó coi trong mắt dư luận song bản chất không sai vì mỗi HĐXX đều có quyền xét xử độc lập.

Trong vụ này, TAND TP Cà Mau cũng không cho thấy tâm lý e ngại khi tuyên TAND tỉnh Cà Mau phải bồi thường số tiền lớn hơn quyết định ban đầu là 386 triệu đồng cùng với án phí 19 triệu đồng. Tuy nhiên, bản án không thỏa mãn yêu cầu của nguyên đơn nên bà Minh kháng cáo và đặt chúng tôi vào tình huống hy hữu là phải xét xử chính mình. Mà theo trình tự pháp luật thì tòa cấp trên trực tiếp phải thụ lý giải quyết đơn kháng cáo bản án sơ thẩm. Do đó, việc TAND tỉnh Cà Mau phải thụ lý đơn kháng cáo và xử chính mình là bất đắc dĩ.

* HĐXX là các thẩm phán của TAND tỉnh Cà Mau, thuộc cấp của ông, trong khi ông lại là đại diện pháp luật của bị đơn. Bản thân các vị thẩm phán có thể bị áp lực, chi phối ít nhiều trong việc tuyên án?

- Các HĐXX đều có quyền phán quyết độc lập, bất kể đương sự là ai. Cả 2 bản án của TAND TP Cà Mau và tỉnh Cà Mau đều công minh, không có dấu hiệu thiên vị. Bởi trong phiên xử phúc thẩm, không chỉ riêng bà Minh kháng cáo mà TAND tỉnh Cà Mau cũng kháng cáo yêu cầu xem xét giảm án phí sơ thẩm nhưng HĐXX vẫn bác.

Về mức bồi thường thiệt hại của bà Minh, trước đó, chúng tôi đã vận dụng hết mọi quyền lợi được pháp luật quy định để đi đến quyết định bồi thường cho bà, thậm chí còn chấp nhận bồi thường các khoản như: tiền thuê luật sư, tiền người chăm sóc khi bà bị bệnh… mà lẽ ra chúng tôi có thể từ chối. Còn những yêu cầu khác của bà, do không có cơ sở pháp lý nên chúng tôi không thể thực hiện.

Trong vụ này, tôi khẳng định không hề gây áp lực để HĐXX đưa ra phán quyết có lợi cho tòa án. 

Ông Phạm Công Hùng, Thẩm phán TAND Tối cao:

Sửa luật để tòa cấp tỉnh xét xử sơ thẩm

Về mặt tố tụng, TAND TP Cà Mau thụ lý và giải quyết vụ án này theo trình tự sơ thẩm đúng với quy định tại điểm a, khoản 1, điều 33 Bộ Luật Tố tụng dân sự và TAND tỉnh Cà Mau thụ lý, giải quyết theo trình tự phúc thẩm cũng đúng pháp luật. Không có căn cứ cho thấy về mặt thẩm quyền, bản án phúc thẩm đã vi phạm nghiêm trọng để yêu cầu người có thẩm quyền kháng nghị theo trình tự giám đốc thẩm.

Tòa án cấp tỉnh có thẩm quyền có thể áp dụng khoản 2, điều 34 Bộ Luật Tố tụng để lấy vụ án thuộc thẩm quyền cấp huyện lên xét xử sơ thẩm. Nếu có kháng cáo, kháng nghị thì thẩm quyền xét xử phúc thẩm sẽ thuộc về Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao. Như vậy, chắc chắn tâm lý của đương sự sẽ bớt bức xúc.

Về mặt pháp luật, cần nghiên cứu sửa đổi Bộ Luật Tố tụng dân sự theo hướng những việc tương tự như vậy thì việc xét xử sơ thẩm thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND cấp tỉnh.

Luật sư Trần Công Ly Tao, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP HCM:
Cần có đơn vị độc lập xử bồi thường oan sai

Cho dù TAND tỉnh Cà Mau xét xử chính mình khiến dư luận nghi ngờ tính khách quan nhưng luật vẫn là luật. TAND tỉnh Cà Mau xử chính mình không sai luật, cũng không phải mới xảy ra lần đầu. Tháng 3-2005, TAND tỉnh Tiền Giang cũng xét xử chính mình và thắng kiện trong vụ án đòi bồi thường oan sai mà ông Nguyễn Công Ơi (ngụ xã An Thạnh, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang) là nguyên đơn.

Trường hợp này nên giao cho TAND tỉnh Bạc Liêu thụ lý giải quyết vì gần với TAND tỉnh Cà Mau. Về lâu dài nên thay đổi quy định pháp luật, hình thành cơ chế đặc biệt như tổ chức độc lập một cách tuyệt đối giải quyết các vụ án đòi bồi thường oan sai.

Luật sư Nguyễn Kiều Hưng, Hãng luật Giải phóng:

Cấp dưới xử cấp trên rất khó!

Mình xử chính mình hay xử cấp trên của mình làm sao mà vô tư được? Thực tế, ít người dân dám nghĩ đến chuyện kiện tòa án bởi điều này chưa hình thành trong tiềm thức của người dân, thậm chí họ còn không biết có quyền này.

Chúng ta phải nghĩ đến sẽ có ngày càng nhiều vụ kiện tương tự xảy ra nên trong các luật sửa đổi, bổ sung sắp tới như Luật Tổ chức TAND, VKSND và các bộ luật, luật tố tụng cần phải bổ sung phần thẩm quyền của tòa án, viện kiểm sát theo hướng tòa cấp trên sẽ xét xử tòa cấp dưới nếu tòa cấp dưới bị kiện. Nhưng câu hỏi sẽ tiếp tục đặt ra là nếu tòa án cấp cao nhất bị kiện thì ai sẽ xử tòa án này?