Bà DPQ kiện ông HQM ra TAND quận 11 (TP.HCM) đòi ông M. giao một căn nhà cho bà. Theo bà Q., căn nhà này ông M. bán cho bà từ tháng 4-2009. “Tôi đưa đủ 30 lượng vàng SJC, có giấy giao nhận. Khi đó ông M. xin cho thời gian tìm nơi ở mới nhưng rồi không giao nhà” - bà Q. trình bày.

Chỉ mua nhà trên giấy

Tòa mời đến, ông M. kể một câu chuyện khác: Tháng 3-2009, ông được giới thiệu gặp bà DNP. Bà P. nhờ ông đứng tên giùm căn nhà trên vì “mua nhiều nhà, sợ đóng thuế cao”.

“Bà P. dẫn chúng tôi ra công chứng. Tại đây chúng tôi không được nghe đọc hợp đồng mua bán nhà nhưng có ký, lăn tay điểm chỉ. Thủ tục sang tên chủ quyền nhà đều do bà P. thực hiện. Chúng tôi viết giấy đã nhận đủ vàng của bà Q. theo yêu cầu của bà P. Xong việc, bà P. cho tôi 2 triệu. Tôi chỉ nghĩ đơn giản làm vậy không mất gì mà có tiền. Tôi không mua nhà, không đưa tiền cho chủ nhà thật, cũng không bán nhà và nhận tiền của bà Q.” - ông M. trình bày.

Chủ thật của căn nhà thì khai cần tiền chữa bệnh cho chồng nên tháng 3-2009 đã vay bà P. 280 triệu đồng với lãi suất 2% cho tháng đầu, 1,5%/tháng cho những tháng tiếp theo, không thỏa thuận thời hạn vay. Việc vay mượn tiền không lập thành hợp đồng nhưng để bảo đảm, bà P. yêu cầu chủ nhà đến công chứng ký bán căn nhà đang ở cho ông M. với giá 280 triệu đồng. Khi đó căn nhà có giá 1,5 tỉ đồng. Các bên thỏa thuận khi nào chủ nhà trả hết nợ thì bà P. sẽ hủy hợp đồng mua bán, trả giấy tờ nhà.

“Hai tháng sau, tôi tìm bà P. trả nợ và lấy giấy tờ nhà thì bà P. nói cho tôi vay thêm 20 triệu. Khi chồng mất tháng 11 năm đó, tôi vay tiếp 10 triệu của bà P., tổng cộng tôi nợ bà ấy 310 triệu” - chủ nhà nhớ lại.

Đến năm 2010, chủ nhà mới biết bà P. đã nói ông M. đến công chứng ký hợp đồng bán nhà cho bà Q. nên tố cáo bà P. lừa đảo chiếm đoạt nhà. Thực tế gia đình chủ nhà vẫn đang ở đó, không hề có ai đến xem nhà cả.

Bà P. đang thụ án 18 năm tù vì lừa đảo chiếm đoạt nhà, đất của nhiều người bằng thủ đoạn tương tự. Trong biên bản lấy lời khai tại trại giam, bà P. thừa nhận sự việc như ông M. và chủ nhà trình bày. Bà khai đã nhận 30 lượng vàng tiền bán nhà nhưng thực tế đây là tiền bà vay bà Q., hằng tháng vẫn trả lãi cho bà Q.

Trong khi đó, dù thừa nhận chỉ mua nhà trên giấy tờ, chỉ thỏa thuận với bà P. mà không gặp chủ nhà, không xem nhà nhưng bà Q. vẫn cho rằng mình mua nhà ngay tình, hợp pháp nên đề nghị được nhận nhà.

Xử sơ thẩm, TAND quận 11 đánh giá căn nhà trị giá 1,5 tỉ đồng nhưng ông M. mua với giá 280 triệu đồng là không phù hợp thực tế. Bà Q. mua nhà nhưng không đến gặp chủ nhà, không xem nhà… là bất thường. Hợp đồng mua bán nhà giữa chủ nhà và ông M. là giao dịch giả tạo nhằm che giấu một giao dịch khác nên vô hiệu. Việc ông M. đứng tên trên giấy chứng nhận là không hợp pháp, dẫn đến việc ông ký hợp đồng bán nhà cho bà Q. không được thừa nhận. Do các bên đều có lỗi dẫn đến hợp đồng vô hiệu nên thiệt hại chia đều.

Xử phúc thẩm, TAND TP.HCM hủy án vì có tình tiết mới. Sau đó các bên hòa giải thành, chủ nhà trả khoản vay cùng tiền lãi theo quy định và được nhận lại giấy tờ nhà.

Tòa tỉnh không kiên trì, người vay đã mất đất

Tháng 8-2008, cần tiền chữa bệnh cho em, bà NTC (ngụ huyện Tân Uyên, Bình Dương) vay ông PTH 350 triệu đồng, lãi suất 6%/tháng, thời hạn vay sáu tháng. Để làm tin, bà phải ký hợp đồng chuyển nhượng thửa đất rộng gần 3.000 m2 cho ông H. (có công chứng). Ký xong, ông H. trừ phí dịch vụ 10% và tính trước tiền lãi một tháng, chỉ đưa cho bà 280 triệu đồng.

Hai tháng sau, bà C. gặp ông H. trả tiền chuộc đất thì ông H. yêu cầu bà trả 500 triệu đồng. Bà C. không đủ tiền nên một tháng sau quay lại thì ông H. yêu cầu bà chuộc đất với giá… 650 triệu đồng. Bà C. tiếp tục không đủ tiền trả. Tháng 2-2009, bà đến xin trả lãi nhưng ông H. không nhận, tính tổng tiền nợ lên đến 750 triệu đồng.

Bà C. hoảng sợ, liên hệ UBND huyện Tân Uyên yêu cầu ngăn chặn việc chuyển dịch thì mới hay ông H. đã hoàn tất đăng bộ, sang tên. Vì vậy, bà khởi kiện yêu cầu TAND huyện này hủy hợp đồng chuyển nhượng đất đã ký với ông H. Bà đồng ý trả lại nợ gốc 350 triệu đồng và tiền lãi theo quy định. Ông H. thì phản tố, yêu cầu bà C. giao đất cùng tài sản trên đất cho ông.

Từ đó ba lần xử sơ thẩm là ba lần TAND huyện tuyên buộc bà C. giao đất cùng tài sản trên đất cho ông H. vì nhận định việc công chứng hợp đồng chuyển nhượng đất giữa hai bên có đầy đủ các giấy tờ, bà C. thừa nhận tự làm các thủ tục pháp lý để công chứng hợp đồng, viết giấy tay đã nhận đủ tiền chuyển nhượng...

Tuy nhiên, TAND tỉnh Bình Dương hai lần hủy án sơ thẩm vì có thiếu sót. Xử phúc thẩm lần ba, TAND tỉnh Bình Dương nhận định giao dịch giữa bà C. và ông H. vô hiệu ngay từ khi xác lập vì trong tổng diện tích chuyển nhượng có một phần di sản của chồng bà C. Cạnh đó, hợp đồng chuyển nhượng không có nội dung thỏa thuận về tài sản trên đất. Từ đó tòa sửa án sơ thẩm, hủy hợp đồng chuyển nhượng và giải quyết hậu quả của giao dịch vô hiệu.