Hai tổ chức dân sự phát đơn kiện vì cho rằng hai chương trình giám sát điện thoại và Internet đã vi phạm pháp luật và hiến pháp.

Ông Larry Klayman nguyên là công tố viên của Bộ Tư pháp Mỹ và là người sáng lập tổ chức Freedom Watch chuyên bảo vệ các quyền tự do công dân và thúc đẩy đạo đức công vụ.
 

Kiện tập thể đòi bồi thường
 

Ngày 12-6 (giờ địa phương), ông đã đệ đơn kiện tập thể ra tòa án sơ thẩm liên bang ở thủ đô Washington D.C. Các bị đơn được nêu trong đơn kiện gồm Tổng thống Obama, Bộ trưởng Tư pháp Eric Holder, Giám đốc Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA) Keith Alexander cùng 12 công ty Mỹ, trong đó có chín nhà cung cấp dịch vụ Internet bao gồm Microsoft, Yahoo, Google, Facebook, PalTalk, AOL, Skype, YouTube và Apple.

Đơn kiện tố cáo chương trình giám sát Internet đối với người nước ngoài sống ngoài nước Mỹ (chương trình PRISM) đã vi phạm các quyền của công dân theo tu chính án thứ nhất và tu chính án thứ tư của hiến pháp Mỹ. Đơn kiện yêu cầu chấm dứt chương trình PRISM và buộc các bị đơn bồi thường thiệt hại 20 tỉ USD.

Trước đó, ngày 10-6, ông đã nộp đơn kiện tập thể đòi chính phủ Mỹ và Tập đoàn viễn thông Verizon phải bồi thường 3 tỉ USD vì chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ đã vi phạm các quyền riêng tư công dân.

Nghị sĩ Hạ viện Jim Sensenbrenner là tác giả chính biên soạn Luật Yêu nước đã khẳng định chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ đã vượt khuôn khổ của Luật Yêu nước.

Ông giải thích mục đích của Quốc hội khi ban hành Điều 215 của Luật Yêu nước nhằm cho phép các cơ quan tình báo giám sát thông tin các cuộc gọi để phục vụ cho một cuộc điều tra cụ thể. Ông chất vấn: “Làm sao có thể mọi cuộc gọi mà người Mỹ gọi hoặc nhận được đều liên quan đến một cuộc điều tra cụ thể?”.

Ông Lonnie Snowden trả lời phỏng vấn độc quyền của kênh truyền hình Fox News (Mỹ): “Tôi thích nhìn thấy con trai tôi ngồi tù ở Mỹ”.
 

Kiện chương trình giám sát điện thoại
 

Trong khi đó ngày 11-6 (giờ địa phương), hai tổ chức dân sự Liên minh Tự do dân sự Mỹ (ACLU) và Liên minh Tự do dân sự New York (NYCLU) đã cùng đứng tên gửi đơn kiện chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ ra tòa sơ thẩm liên bang ở New York.

Các bị đơn trong vụ kiện gồm Giám đốc Cơ quan Tình báo quốc gia James Clapper, Giám đốc NSA Keith Alexander, Bộ trưởng Tư pháp Eric Holder, Giám đốc FBI Robert Mueller và Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel.

Đơn kiện so sánh chương trình giám sát điện thoại chẳng khác nào ăn cắp danh bạ điện thoại cá nhân của công dân và yêu cầu chính phủ chấm dứt chương trình này cũng như xóa bỏ dữ liệu các cuộc gọi đã thu thập. Theo đơn kiện, khi NSA thu thập dữ liệu các cuộc gọi, chương trình giám sát điện thoại đã cấu thành hình thức xâm phạm vào đời tư công dân Mỹ.

Liên quan đến quyền lợi của hai tổ chức Liên minh Tự do dân sự Mỹ và Liên minh Tự do dân sự New York, đơn kiện khẳng định qua chương trình giám sát điện thoại, chính phủ nắm được thông tin nhạy cảm và độc quyền, vì vậy chương trình này có thể gây nhụt chí, gây sợ hãi cho các cá nhân tố cáo sai trái của chính quyền hoặc những người muốn xin trợ giúp pháp lý.

Vi phạm Luật Yêu nước
 

Đơn kiện của hai tổ chức dân sự nêu trên xác định chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ mà NSA bí mật tiến hành đã vi phạm ba điều. Đầu tiên, chương trình giám sát điện thoại của công dân Mỹ tiến hành trái vớiĐiều 215 của Luật Yêu nước (Patriot Act).

Điều 215 quy định giám đốc FBI phải thông qua Tòa án Giám sát tình báo nước ngoài (được thành lập theo Luật Giám sát tình báo nước ngoài năm 1978) để tòa án này yêu cầu bên thứ ba (như Tập đoàn viễn thông Verizon) cung cấp bất kỳ dữ liệu hữu hình nào (sách, hồ sơ, tài liệu, giấy tờ…) để phục vụ cho công tác điều tra chống khủng bố quốc tế hoặc chống gián điệp.

Đơn kiện chỉ ra hai cái sai:
 

- Điều 215 chỉ cho phép thu thập dữ liệu hữu hình có liên quan đến điều tra chống khủng bố quốc tế hoặc chống gián điệp. Trong khi đó, theo chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ, NSA lại yêu cầu Tập đoàn Verizon cung cấp dữ liệu các cuộc gọi của khách hàng là sai pháp luật vì đâu phải cuộc gọi nào cũng liên quan đến điều tra chống khủng bố quốc tế hoặc chống gián điệp.

- Điều 215 chỉ cho phép yêu cầu cung cấp dữ liệu hữu hình (tức đã tồn tại trong thực tế). Trong khi đó, lệnh của Tòa án Giám sát tình báo nước ngoài lại yêu cầu Tập đoàn Verizon cung cấp dữ liệu các cuộc gọi trong thời hạn ba tháng. Điều này có nghĩa là Verizon phải cung cấp dữ liệu trong tương lai của các cuộc gọi.

Vi phạm hiến pháp
 

Kế tiếp, chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ vi phạm quyền tự do ngôn luận và tự do hội họp theo Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ.

Tu chính án thứ nhất quy định Quốc hội sẽ không ban hành luật nào nhằm thiết lập tôn giáo hoặc ngăn cấm tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận, báo chí và quyền của dân chúng được hội họp và kiến nghị chính phủ sửa chữa những điều gây bất bình.

Trong khi đó, với chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ, NSA sẽ biết được ai đang gọi, thời lượng gọi và địa điểm cuộc gọi. Ví dụ những người gọi đến văn phòng của hai tổ chức Liên minh Tự do dân sự Mỹ và Liên minh Tự do dân sự New York sẽ không thể giữ bí mật về họ vì phần lớn họ gọi đến để nhờ tư vấn các vấn đề nhạy cảm như phân biệt chủng tộc, quyền của người nhập cư, an ninh quốc gia.

Cuối cùng, chương trình giám sát điện thoại công dân Mỹ vi phạm các quy định về cấm khám xét và tịch thu không có lý do chính đáng theo Tu chính án thứ tư của Hiến pháp Mỹ.

Tu chính án thứ tư khẳng định quyền của con người được bảo đảm về cá nhân, nhà cửa, giấy tờ và tài sản khỏi mọi sự khám xét và tịch thu không được vi phạm. Không một lệnh, trát nào được cấp nếu không có lý do xác đáng căn cứ vào lời tuyên thệ hoặc sự xác nhận, đặc biệt cần miêu tả chính xác địa điểm khám xét, người và đồ vật bắt giữ.