Câu hỏi: Xin các luật sư tư vấn giúp tôi một vấn đề sau: Mẹ tôi chỉ có tôi là con trai độc nhất. Mẹ tôi có một căn nhà mang tên mẹ tôi.  Gần đây bà muốn lập một bản di chúc với nội dung: các tài sản để lại cho con, về riêng căn nhà thì để cho tôi rồi đến đời các cháu tôi ở và không được quyền bán. Trong trường hợp sau này khu đất đó được nhà nước quy hoạch có lợi cho đất nước thì các thế hệ con cháu sau này đượcnhận đền bù và di dời đi. Tôi muốn hỏi với nội dung như vậy di chúc có hợp pháp không và được nhà nước công nhận không ? Chân thành cảm ơn.
Hoàng Anh Tuấn (Đông Anh)

Trả lời: Về vấn đề bạn hỏi chúng tôi trả lời như sau: Về nguyên tắc pháp lý, di chúc là sự thể hiện ý chí của người sở hữu tài sản nhằm chuyển quyền sở hữu tài sản của mình cho người khác. Pháp luật Việt Nam công nhận và bảo hộ quyền lập di chúc của người để lại tài sản. Mặc dù vậy, nội dung di chúc phải căn cứ trên các quy định pháp luật, tuân thủ các điều kiện của pháp luật mới có hiệu lực pháp luật. Tại Điều 648 Bộ luật dân sự hiện hành quy định về các quyền của người lập di chúc bao gồm:
- Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế;
- Phân định phần di sản cho từng người thừa kế;
- Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng;
- Giao nghĩa vụ cho người thừa kế;
- Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.”

Vậy nếu mẹ bạn muốn sau khi chết sẽ giao cho con trai nhà ở và đất ở với điều kiện chỉ được ở mà không được chuyển nhượng nhà đất cho người khác. Với điều kiện này sẽ có hai trường hợp xảy ra như sau:
Thứ nhất, Nếu mẹ bạn muốn nhà đất của bà để lại được dùng vào việc thờ cúng, đồng thời giao cho bạn trực tiếp thực hiện việc thờ cúng và được ở trên nhà đất này thì bạn sẽ không được chuyển nhượng cho người khác. Trường hợp này được quy định tại Ðiều 670, Bộ luật dân sự 2005, cụ thể như sau: "Trong trường hợp người lập di chúc có để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho một người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thoả thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng".
Căn cứ vào quy định trích dẫn ở trên, nếu mẹ bạn muốn sau khi bà chết,  bạn không được chuyển nhượng nhà đất này thì trong di chúc cần nêu rõ nhà đất để lại sẽ được dùng vào việc thờ cúng và giao nhà đất này cho bạn quản lý.
Thứ hai,  Nếu mẹ bạn muốn lập di chúc với nội dung là sau khi bà chết sẽ cho bạn thừa kế nhà đất với điều kiện không được chuyển nhượng nhà đất này cho người khác thì về nguyên tắc, bạn sẽ không được chuyển nhượng.
Cũng phải nói thểm rằng, trong tình huống này, trên thực tế rất khó để kiểm soát việc bạn có thực hiện theo đúng ý nguyện của mẹ bạn hay không. Bởi sau khi mẹ bạn chết, theo quy định của pháp luật, bạn có quyền làm thủ tục theo để đăng ký sang tên quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở mà bạn được nhận theo di chúc. Khi đã trở thành chủ sở hữu khối tài sản được thừa kế, bạn có toàn quyền của chủ sở hữu theo quy định của pháp luật (quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt) nên việc bán hay không bán khối tài sản này tùy thuộc vào bạn.

______________________
Hãy tăng thu nhập của bạn cùng chúng tôi: Chương trình chiết khấu 20% - 25% trên tổng giá trị mỗi hợp đồng mà bạn giới thiệu cho Công ty Luật Á Đông .....

______________________

"Công ty Luật Á Đông: Dịch vụ công chứng chứng thực, Dịch vụ thành lập công ty, dịch vụ kế toán, business registration certificate, thủ tục thành lập doanh nghiệp liên doanh, thủ tục thành lập công ty 100% vốn nước ngoài, thủ tục thay đổi đăng ký kinh doanh,  thủ tục chuyển nhượng đất đai, sở hữu trí tuệ, M&A, thủ tục giải quyết tranh chấp, hợp đồng, các thủ tục hành chính, Dịch vụ hợp pháp hóa lãnh sự (consular legalization in Vietnam),  và các dịch vụ pháp lý khác...hotline: 0904253822 - 04.66814111"