Tại phiên hòa giải đầu tiên vụ kiện ô nhiễm ở Long Sơn, phía các doanh nghiệp cho rằng nguyên nhân cá chết không phải do hoạt động xả thải ra môi trường.

Trong khi đó, các hộ dân nuôi cá thì khẳng định việc xác định nguyên nhân đã có cơ quan nhà nước chứng minh bằng các báo cáo trước đây.

Ngày 22-6, TAND TP Vũng Tàu (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) tiến hành phiên hòa giải đầu tiên trong vụ kiện giữa 33 hộ dân nuôi cá lồng bè tại xã Long Sơn và 14 doanh nghiệp xả thải trên sông Chà Và.

Đại diện nguyên đơn và bị đơn tại phiên hòa giải đầu tiên

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Chánh án TAND TP Vũng Tàu cho biết nếu tách hồ sơ ra từng hộ dân và từng doanh nghiệp thì sẽ có hàng trăm bộ hồ sơ khác nhau. "Vì tính chất vụ việc giống nhau nên tòa án sẽ không tách từng hồ sơ mà gộp lại tất cả để xét xử chung để tránh mất thời gian cho cả hai bên. Có tất cả 5 vị thẩm phán được phân công nhiệm vụ trong cả quá trình vụ án được đưa ra xét xử", ông Sơn thông tin.

Tại buổi hòa giải đầu tiên, luật sư Hoàng Long Hà (Đoàn luật sư tỉnh BR-VT) cho rằng thiệt hại đã rõ, đã có báo cáo của cơ quan chức năng nên việc chứng minh là không cần thiết.

Cụ thể, theo đánh giá của các nhà khoa học thì nguyên nhân khiến cá chết là do hoạt động xả thải của 14 doanh nghiệp. "Những con số thiệt hại mà 33 hộ dân đưa ra đã dựa vào chứng cứ trong hồ sơ gồm hợp đồng mua bán cá giống, thức ăn đã kê khai ngay sau khi đợt cá chết đầu tiên xảy ra dưới sự chủ trì cơ quan chức năng tỉnh BR-VT nên yêu cầu các doanh nghiệp đền bù thiệt hại cho người dân theo tỉ lệ đóng góp mức độ ô nhiễm mà Viện Môi trường -Tài nguyên (Đại học Quốc gia TP HCM) đã chứng minh", luật sư Hà phân tích.

Các hộ dân nuôi cá lắng nghe ý kiến của các bên tại phiên hòa giải

Bị đơn là đại diện doanh nghiệp tư nhân Phúc Lộc cho rằng thiệt hại là có thật, việc xả thải cũng là một nguyên nhân nhưng không phải là nguyên nhân khiến cá chết. Đại diện doanh nghiệp Phúc Lộc lập luận do trời mưa, lượng oxi ở trong nước xuống thấp, cá nuôi lồng bè lại không có quy hoạch, nuôi dày đặc khiến cá chết. “Tại sao trời nắng thì cá không chết mà cứ mưa cá mới chết? Tại sao cá tự nhiên không chết mà chỉ cá lồng bè mới chết?", đại diện doanh nghiệp Phúc Lộc nói.

Bổ sung ý kiến của đại diện doanh nghiệp Phúc Lộc, luật sư Chu Minh Đức (bảo vệ quyền lợi cho 5 doanh nghiệp) cho rằng hiện tượng gây chết không phải do xả thải mà do lượng nuôi tăng và phân bố dày đặc hai bên cầu, sự phát triển tự phát của các hộ nuôi cá, vệ sinh lồng bè không đảm bảo gây ảnh hưởng đến cá nuôi. Ngoài ra, luật sư Đức cũng cho rằng khi cá chết cơ quan chức năng cần phải kiểm tra xác cá để xác định nguyên nhân có chất độc không.

Ngoài ra, ý kiến của một số doanh nghiệp, luật sư ủy quyền của các doanh nghiệp đều cho rằng nguyên nhân cá chết không bắt nguồn từ việc xả thải của các doanh nghiệp và cần làm rõ về thiệt hại mà người dân đã kê khai.

Đặc biệt, có doanh nghiệp bột cá nói rằng doanh nghiệp trên chỉ sản xuất bột cá, không có hoạt động xả thải nên không thể yêu cầu họ bồi thường mà sẽ xem xét hỗ trợ cho bà con.

Phản bác lại vấn đề trên, ông Phạm Văn Thông, người dân nuôi cá nói: “Gia đình tôi nuôi cá lồng bè từ năm 1997, nếu nói nguyên nhân cá chết do mưa là không đúng vì nếu vậy tôi sẽ không thể tiếp tục bằng nghề nuôi cá cho đến bây giờ. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp dồn nước thải vào hồ chứa, chờ mưa thì mở cống thải ra làm cá chết vì ngộp. Khi các doanh nghiệp ngưng xả thải thì cá mới không bị chết”.

Tình trạng cá chết xảy ra tại sông Chà Và vào tháng 9-2015

Ông Nguyễn Thanh Hùng, cán bộ Viện Môi trường và Tài nguyên (ĐH QG TP HCM) cho biết sau khi xảy ra sự việc cá chết và qua quá trình nghiên cứu xác định cá chết do thiếu oxi, nguyên nhân thì có 4 nguyên nhân chính nhưng việc xả thải từ cống số 6 (nơi các doanh nghiệp xả thải ra) chiếm tới 76%, khi trời mưa độc tố từ nguồn nước thải sẽ theo cống số 6 đổ ra sông khiến cá chết hàng loạt. Sau khi tính toàn tải lượng của từng nhóm thì sẽ biết tỉ lệ đóng góp nước thải của từng doanh nghiệp là bao nhiêu.

Ông Nguyễn Thái Sinh, Đại diện UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu thông tin rằng sau khi xảy ra sự việc, Sở TN-MT, Sở NN-PTNT tỉnh BR-VT đã vào cuộc và xác định được thiệt hại của người dân và thống nhất ý kiến của viện Môi trường-Tài nguyên. Qua thanh tra, kiểm tra toàn diện về các lĩnh vực đất đai, môi trường UBND tỉnh đã đình chỉ vĩnh viễn 9 doanh nghiệp, đình chỉ tạm thời 6 doanh nghiệp vì vi phạm về đất đai, môi trường.

Vì phía nguyên đơn cho rằng nguyên nhân là do xả thải của 14 doanh nghiệp, còn phía bị đơn thì yêu cầu có căn cứ để xác định nguyên nhân. Phiên hòa giải đầu tiên chưa thống nhất nên sẽ tiếp tục phiên hòa giải tiếp theo vào thời gian tới.

Liên quan đến vụ việc trên, như đã thông tin, trong năm 2015 người dân nuôi cá lồng bé tại sông Chà Và, xã Long Sơn (TP Vũng Tàu) chịu thiệt hại nặng nề vì cá chết mà nguyên nhân xuất phát từ hoạt động xả thải tại cống số 6. Cơ quan chức năng đã vào cuộc và qua khảo sát xác định được 14 doanh nghiệp xả thải ra môi trường khiến cá chết, từ đó cũng đã có báo cáo xác định thiệt hại và yêu cầu doanh nghiệp bồi thường hơn 18 tỉ đồng cho người dân. Qua nhiều lần đối thoại không thành, người dân đã làm đơn khởi kiện ra tòa yêu cầu được đền bù thiệt hại để tiếp tục nuôi cá.