Báo Pháp Luật TP.HCM mới đây phản ánh chuyện tháng 6-2014, bị cáo Lay Trường Thành đứng ra làm thầu cá độ đá banh. Sau khi nhận cược từ người chơi, Thành giao lại cho Đỗ Huy Hùng để hưởng chênh lệch. Đến ngày 22-6-2014, Hùng đã thua Thành tổng cộng 30 triệu đồng bèn đổi số điện thoại, tránh mặt Thành.
Rủ nhau lấy xe cấn nợ
Bị Hùng “xù” tiền, Thành cũng không có tiền trả lại cho các con bạc, trong đó có Đạo (chưa rõ lai lịch). Sau đó Thành và Đạo bèn bàn bạc gọi Hùng ra quán cà phê để Đạo lấy xe máy của Hùng cấn trừ tiền thắng độ.
Chiều 14-7-2014, Thành, Đạo và một thanh niên chưa rõ lai lịch gặp Hùng tại một quán cà phê ở quận Gò Vấp. Hùng nói không có khả năng trả hết một lần, đề nghị cho trả dần mỗi tháng 1 triệu đồng nhưng Thành không đồng ý. Đạo thấy vậy chửi Hùng và Hùng chửi lại với lý do không nợ tiền Đạo. Đạo liền lấy ly thủy tinh đập nhiều cái vào đầu Hùng. Hùng bỏ chạy ra trước quán thì Đạo rượt theo đánh một cái vào miệng Hùng và giật chìa khóa xe rồi ra bãi giữ xe lấy xe của Hùng bỏ đi.
Quán cà phê nơi xảy ra vụ đánh người, cướp xe. Ảnh: H.TÚ
Hùng trình báo công an. Khi công an mời làm việc, Thành gọi điện thoại thì Đạo cho biết đang gửi xe gần cổng làng SOS. Thành nhờ em trai đến lấy xe về giao nộp cho công an. Mấy ngày sau, Công an quận Gò Vấp đã khởi tố Thành về tội cướp tài sản. Tháng 11-2014, VKS quận có cáo trạng truy tố Thành, chuyển hồ sơ sang TAND quận. Tòa trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung làm rõ yếu tố đồng phạm giữa Thành với Đạo. Tuy nhiên ngay sau đó, VKS đã có văn bản giữ nguyên quan điểm truy tố và chuyển lại hồ sơ cho tòa...
Dấu hiệu đồng phạm chưa rõ
Theo tôi, trong vụ án này muốn xác định Thành có phạm tội cướp tài sản hay không thì trước hết phải xác định Thành có phải là đồng phạm với Đạo trong việc dùng vũ lực chiếm đoạt chiếc xe của Hùng hay không.
Khoản 1 Điều 20 BLHS quy định “đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm”. Do đó, muốn xác định Thành là đồng phạm với Đạo thì phải chứng minh Thành và Đạo cùng cố ý thực hiện tội cướp tài sản.
Hồ sơ vụ án chỉ phản ánh chuyện Thành rủ Đạo đi “xiết nợ” (thực chất trong vụ “xiết nợ” này thì chủ nợ và con nợ đều có hành vi phạm tội tổ chức đánh bạc và đánh bạc). Nếu khoản nợ là chính đáng thì pháp luật mới bảo vệ và hành vi “xiết nợ” có thể không bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu con nợ đồng ý cho chủ nợ lấy tài sản của mình để trừ nợ.
Trong vụ án cần phải làm rõ Thành và Đạo bàn nhau sẽ lấy chiếc xe của Hùng bằng cách nào (dùng vũ lực, chỉ đe dọa dùng vũ lực hay bằng hình thức khác). Nếu Thành thừa nhận rằng khi bàn bạc, hai bên có thống nhất rằng lúc Hùng mang xe đến, Đạo sẽ dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực với Hùng để lấy xe thì lúc đó mới coi hành vi của Thành là đồng phạm. Còn nếu Thành chỉ nói gọi Hùng ra để lấy xe trừ nợ chung chung thì chưa nói lên điều gì cả bởi lấy xe có thể bằng nhiều cách (chẳng hạn như thỏa thuận) chứ không nhất thiết phải dùng vũ lực hay đe dọa dùng vũ lực.
Tài liệu do cơ quan điều tra (CQĐT) thu thập chỉ phản ảnh lúc Hùng đi xe máy đến quán cà phê, Thành yêu cầu trả nợ thì Hùng đề nghị cho trả dần mỗi tháng 1 triệu đồng nhưng Thành không đồng ý. Lúc này Thành chưa có ý định lấy xe của Hùng. Cần lưu ý một điều là nếu Thành có ý định dùng vũ lực để Hùng phải đưa xe thì ngay lúc đó Thành phải có lời lẽ hoặc hành động thúc giục Đạo nhưng Thành đã không nói gì, không làm gì. Lúc này chỉ có Đạo chửi Hùng (tự ý hành động). Việc Hùng chửi lại Đạo với lý do không nợ tiền Đạo cũng là lẽ bình thường. Do Hùng chửi lại Đạo nên Đạo mới lấy ly thủy tinh đập nhiều cái vào đầu Hùng gây thương tích. Hùng bỏ chạy ra trước quán thì Đạo rượt theo đánh một cái vào miệng Hùng và giật chìa khóa xe rồi ra bãi giữ xe lấy xe của Hùng bỏ đi. Như vậy, việc Đạo đánh Hùng là do Hùng chửi lại Đạo chứ ngay trước khi đánh Hùng, Đạo cũng chưa có ý định đánh để lấy xe, chỉ khi Hùng bỏ chạy thì Đạo mới đuổi theo, rồi có ý định lấy xe nên mới giật chìa khóa rồi ra bãi giữ xe lấy xe đi.
Hành vi “thái quá” của người thực hiện
Như vậy, trong vụ án này việc đánh Hùng cũng như ý định lấy xe của Hùng chỉ có một mình Đạo thực hiện. Về lý luận, hành vi của Đạo được coi là hành vi “thái quá” nên Thành không phải chịu trách nhiệm.
Hiện nay CQĐT chưa bắt được Đạo mà đã vội quy kết cho Thành là đồng phạm với Đạo cướp tài sản là chưa vững chắc. Việc TAND quận Gò Vấp trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung là hoàn toàn chính xác. Nếu VKS cương quyết giữ nguyên cáo trạng thì qua phiên tòa, sau khi tranh tụng, nếu không đủ căn cứ thì HĐXX cần phải dũng cảm tuyên Thành không phạm tội, đúng với tinh thần chỉ đạo của Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình trong các hội nghị tổng kết công tác xét xử vừa qua của ngành tòa án.
